De geschiedenis van het huwelijk
Het huwelijk zoals we dat tegenwoordig kennen, met een verplichte ceremonie bij de gemeente, is niet altijd zo geweest. Hoewel sommige mensen de kerkelijke inzegening belangrijker vinden, is het tegenwoordig wettelijk verplicht om eerst burgerlijk te trouwen voordat een kerkelijk huwelijk mogelijk is. Maar hoe is dit eigenlijk zo ontstaan? Laten we eens een duik nemen in de geschiedenis van het huwelijk
Het huwelijk in het Oude Rome
In het oude Romeinse recht waren seksuele relaties tussen man en vrouw al op verschillende manieren gereguleerd. Deze regels werden vastgelegd in steengeschriften. Van ongeveer 500 tot 1100 na Christus gold in grote delen van West-Europa het Germaanse huwelijksrecht. Dit systeem verschilde sterk van wat we tegenwoordig kennen.
Vanaf de 12de eeuw begon het huwelijksrecht vorm te krijgen zoals wij dat nu kennen. In deze periode ontstond ook het gezegde: “Twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen.” Dit gezegde, afkomstig van Gratianus, weerspiegelde het idee dat een huwelijk tussen verschillende religies niet wenselijk was. Tot in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw was het bijvoorbeeld ongebruikelijk voor een protestant om met een katholiek te trouwen, laat staan voor een christen om te trouwen met iemand van het joodse of islamitische geloof. Tegenwoordig wordt daar veel minder strikt naar gekeken, mede doordat religie een minder prominente rol speelt in de westerse samenleving. Het belangrijkste in een huwelijk is immers wederzijds respect en geluk.
Huwelijk als contract
Gratianus stelde ook dat een huwelijk alleen met wederzijdse goedkeuring mocht plaatsvinden. Dit idee is gelukkig nog steeds actueel. Gearrangeerde huwelijken komen in onze samenleving nauwelijks meer voor. Waar vroeger vooral werd gekeken naar sociale status en economische voordelen – bijvoorbeeld of de partner van adel was of een goede economische partij – draait het tegenwoordig om liefde en persoonlijke keuze. Vroeger waren veel huwelijken puur gericht op het voortzetten van familielijnen en het behoud van familienaam en -bezit.
Vanaf de 16de eeuw werd het kerkelijk huwelijk overgenomen in het burgerrecht. Tot het einde van de 18de eeuw werden huwelijken uitsluitend kerkelijk ingezegend. Er bestonden toen nog geen huwelijkse voorwaarden of gemeenschap van goederen, al sloten rijke families vaak overeenkomsten over bezit en vermogen voordat de kerkelijke ceremonie plaatsvond. Dit lijkt op de huidige huwelijkse voorwaarden. In Frankrijk werd het huwelijk al in die tijd gevierd als een feestelijke plechtigheid.
Het huwelijk als Burgelijk contract
Aan het einde van de 18de eeuw veranderde het kerkelijk recht. Keizer Jozef II stelde in 1784 een verordening in die het huwelijk niet langer als sacrament beschouwde, maar als een burgerlijk contract. Het kerkelijke huwelijk bleef echter belangrijk, vooral vanwege het belang dat eraan werd gehecht voor voortplanting. Echtscheiding was destijds nog niet mogelijk.
Na de Franse Revolutie (1789-1799) en de invoering van het wetboek van Napoleon veranderde het huwelijk drastisch. Voortplanting was niet langer het primaire doel en echtscheiding werd onder strikte voorwaarden mogelijk. Sindsdien zijn de wetten rondom het huwelijk continu verder ontwikkeld.
Moderne Revoluties
Een van de grootste mijlpalen in de geschiedenis van het huwelijk is dat homoseksuele stellen sinds 1 april 2001 ook burgerlijk met elkaar kunnen trouwen. Nederland was het eerste land ter wereld dat dit mogelijk maakte. Kerkelijk ligt dit nog iets ingewikkelder: sommige religieuze gemeenschappen accepteren dit wel, terwijl anderen hier vanuit religieuze overtuigingen moeite mee hebben.
Het huwelijk is in de loop van de geschiedenis flink veranderd. Waar het vroeger draaide om economische belangen, religieuze verplichtingen en voortplanting, draait het vandaag de dag vooral om liefde, respect en persoonlijke keuze.
Ik ben vooral blij dat tegenwoordig iedereen mag trouwen met de persoon waar hij of zij zo vreselijk veel van houdt.
Liefs Janneke